Học thuyết của Thomas Robert Malthus (1766 – 1834)
Ông sinh ra trong một
gia đình quý tộc, theo con đường tu hành. Tốt nghiệp đại học Cambridge và trở
thành mục sư ở nông thôn (1788). Tác phẩm chính của ông: “Bàn về quy luật nhân khẩu” (1789)
Đặc điểm nổi bật trong
phương pháp luận của ông là nặng về phân tích hiện tượng, thay thế các quy luật
kinh tế bằng những quy luật tự nhiên sinh học. Ông là người ủng hộ tư bản kinh
doanh ruộng đất,
bảo vệ lợi ích giai cấp tư sản, là nhà tư tưởng của giai cấp quý tộc địa chủ tư sản hóa.
Lý luận về nhân khẩu (là lý thuyết trung tâm của
Malthus): Theo quy luật sinh học thì 25 năm dân số tăng gấp đôi (tăng theo cấp số
nhân). Còn tư liệu sinh hoạt thì chỉ tăng theo cấp số cộng. Do đó nạn khan hiếm
tư liệu sinh hoạt là tất yếu, sự bần cùng đói rét có tính chất phổ biến cho mọi
xã hội. Trong xã hội tư bản cũng vậy, nạn thất nghiệp, nghèo khổ, bần cùng,
không phải do chế độ xã hội tư bản mà do “những quy luật tự nhiên và những sự
say đắm của con người” (“Nhân dân phải tự buộc tội mình là chủ yếu về những sự
đau khổ của mình” – Bàn về quy luật nhân khẩu). Từ đó ông đưa ra biện pháp khắc
phục là: Lao động quá sức, nạn đói, bệnh tật, chiến tranh, nhấn mạnh đến biện
pháp phòng ngừa, hạn chế sinh đẻ, đưa dân cư đến khai thác những vùng đất mới
bảo vệ lợi ích giai cấp tư sản, là nhà tư tưởng của giai cấp quý tộc địa chủ tư sản hóa.